«Bridging Cultures – Γεφυρώνοντας Πολιτισμούς», στο Art Space Pythagorion από 4 Ιουλίου έως 10 Οκτωβρίου

Δεν είναι κάτι συνηθισμένο για το Art Space Pythagorion να φιλοξενεί μια έκθεση αρχαιολογικού χαρακτήρα. Οσοι, εδώ και περίπου 10 χρόνια, περνούν την είσοδό του για να επισκεφθούν την έκθεση που διοργανώνει το Ιδρυμα Schwarz κάθε καλοκαίρι, περιμένουν να «συναντήσουν» εικαστικούς δημιουργούς.

Αντ’ αυτού, φέτος τον πρώτο λόγο έχουν οι αρχαιολόγοι. 

Η έκθεση «Bridging Cultures – Γεφυρώνοντας Πολιτισμούς», που ξεκινάει τον Ιούλιο, πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών (DAI) με αφορμή τη συμπλήρωση μιας εκατονταετίας αρχαιολογικών ερευνών του ινστιτούτου στο νησί.

Στιγμιότυπο από την ανασκαφή που αποκάλυψε τον κορμό του μνημειώδους Κούρου της Σάμου. Ο κορμός εντοπίστηκε τυχαία στην ανασκαφή του Ηραίου τον Σεπτέμβριο του 1980. Το μέγεθός του φτάνει τα πέντε μέτρα και υπήρξε ανάθημα από τον Ισχή στο Ιερό (6ος αι. π.Χ.). Η κεφαλή του κούρου βρέθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα και το άγαλμα εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο του νησιού. Φωτογραφία: Χέλμουτ Κιριελάις, πρώην πρόεδρος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου 

«Η έκθεση έχει σχεδιαστεί για να απευθύνεται όχι μόνο σε μελετητές αλλά και στο ευρύτερο κοινό, και αποτελεί ένα είδος ανταπόδοσης από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στους κατοίκους της Σάμου, στους επισκέπτες αλλά και στην ελληνική πολιτεία έπειτα από έναν αιώνα απρόσκοπτης έρευνας στο νησί», λέει στην «Κ» ο Γιαν-Μαρκ Χένκε, επικεφαλής της ανασκαφής στη Σάμο για το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και υπεύθυνος για την επιμέλεια της έκθεσης.

Με αυτό το σκεπτικό, η έκθεση «Bridging Cultures» συνδυάζει ενημερωτικά κείμενα με εντυπωσιακό οπτικό υλικό. Πολλά από τα αντικείμενα που συμπεριλαμβάνονται στα εκθέματα παρουσιάζονται ήδη στο αρχαιολογικό μουσείο στο Βαθύ, συνεπώς είναι προσιτά στο κοινό. Στόχος είναι να γίνουν περισσότερο γνωστά, πλαισιωμένα με απλά επεξηγηματικά κείμενα που μεταδίδουν την ιστορική σημασία τους και αντανακλούν τις ποικίλες πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ της Σάμου και της Ανατολικής και Δυτικής Μεσογείου στην αρχαιότητα.

Αιγυπτιακό ελεφαντοστέινο λιοντάρι, 8ος-6ος αι. π.Χ. (DAI Athens, Gösta Hellner). [DAI Athens] Κάτω, ο αρχιτέκτονας Γκότφριντ Γκρούμπεν κατά τη διάρκεια των μετρήσεων στον κίονα του Ιερού της Ηρας, στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Κολόνα. Περίπου το 1975. Φωτογράφος: Χέρμαν Κίεναστ (DAI Athens, Gösta Hellner)

Επιθυμία των αρχαιολόγων είναι να κεντρίσουν την περιέργεια των επισκεπτών για το νησί, που υπήρξε ζωτικό σταυροδρόμι του αρχαίου κόσμου. Η Σάμος, λόγω της γεωγραφικής θέσης της, υπήρξε κομβικό σημείο επαφών μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής. Οι αρχαίοι Σάμιοι αξιοποίησαν αυτή την προνομιακή θέση για να οικοδομήσουν μία πόλη-κράτος, υιοθετώντας και ενσωματώνοντας επιρροές από την Ανατολία, την Αίγυπτο και την Εγγύς Ανατολή.

«Αυτό το γεωγραφικό πλεονέκτημα διευκόλυνε την ταχεία μετάδοση νέων τεχνολογιών, καλλιτεχνικών ιδεών και τεχνικών οικοδόμησης, όπως η υιοθέτηση του αιγυπτιακού πήχυ και η εφαρμογή εξελιγμένων συστημάτων θεμελίωσης στην κατασκευή ναών. Το άνοιγμα του νησιού στις εξωτερικές επιρροές αποτέλεσε βασική παράμετρο για την επίτευξη της αρχιτεκτονικής καινοτομίας και της καλλιτεχνικής άνθησης του νησιού», μας λέει ο αρχαιολόγος.

Η έκθεση αναδεικνύει το Ηραίο ως καθρέφτη της κοινωνικοπολιτισμικής εξέλιξης της σαμιακής κοινότητας, αποκαλύπτοντας πώς η ταυτότητά της διαμορφώθηκε μέσω αλληλεπιδράσεων, ενσωματώσεων και δημιουργικών ανασχηματισμών. «Αν και οι ανασκαφές δεν οδήγησαν σε εντελώς νέα δεδομένα στην αρχαιολογική θεωρία, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εμβάθυνση της κατανόησης της αρχαϊκής Ελλάδας, αυτό που θα μπορούσε κανείς να αποκαλέσει “Ελλάδα εν τη γενέσει”, και προώθησαν σημαντικά τη μελέτη των αρχαίων λατρευτικών πρακτικών και των ιερών. Οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις συνεχίζουν να επηρεάζουν την έρευνα μέχρι τις μέρες μας», λέει ο κ. Χένκε.

Εντυπωσιακά είναι τα πολυάριθμα ξύλινα αντικείμενα που ήρθαν στο φως στο ιερό, τα οποία σπάνια επιβιώνουν σε άλλα αρχαιολογικά περιβάλλοντα, αλλά και η πλούσια συλλογή εισαγόμενων αντικειμένων ως προσφορών στη θεά από την Ανατολική Μεσόγειο. Ο μνημειακός κούρος είναι ένα άλλο σημείο αναφοράς – η καλλιτεχνική και τεχνική εκλέπτυνσή του παρέχει ανεκτίμητες πληροφορίες για την εξέλιξη της πρώιμης ελληνικής γλυπτικής και τις επιρροές που δέχθηκε. Οι ανακαλύψεις αυτές, ενώ δεν ανατρέπουν τις υπάρχουσες αφηγήσεις, τις έχουν αναμφισβήτητα εμπλουτίσει.

Πηγή: kathimerini.gr

Ρεπορτάζ: Μάρω Βασιλειάδου