Εβδομήντα επτά χρόνια από τις εκτελέσεις στη Δυτική Σάμο

Εβδομήντα επτά χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την εκτέλεση δεκάδων συμπατριωτών μας, από τα στρατεύματα Κατοχής. Στα γεγονότα εκείνων των ημερών αναφέρεται ο ιστορικός συγγραφέας, Κώστας Πτίνης, στο βιβλίο του «Χρόνια Κατοχής»:

«....Πριν από τις  επιχειρήσεις προηγήθηκε σφοδρότατος βομβαρδισμός όλης της περιοχής, ώστε τα στρατεύματα να προχωρήσουν άνετα.

Όμως μάχη δε δόθηκε ούτε ήταν δυνατόν να δοθεί από αντάρτες υποτυπωδώς εξοπλισμένους, εναντίον τόσο μεγάλης δυνάμεως, οργανωμένης, με άφθονο υλικό, και φανατικής. Χωρίστηκαν λοιπόν σε μικρομάδες, για να διαφύγουν. Και επειδή οι μελανοχίτωνες δεν τους εύρισκαν,  άρχισαν να συλλαμβάνουν κατοίκους των χωριών με την κατηγορία των ενισχύσεων των ανταρτών. Έτσι συνελήφθησαν και  εκτελέστηκαν με πολυβόλα, σε μικρή απόσταση από το χωριό, είκοσι επτά κάτοικοι της Καστανιάς  άνδρες και έφηβοι) και άλλα δεκαεπτά άτομα από τις γύρω κοινότητες. Και άρχισαν αθρόες συλλήψεις.

Στα γεγονότα αυτά αναφέρεται, σε υπόμνημα του, ο Δημήτρης Τριανταφύλλου, πρώην διευθυντής του ταχυδρομείου Σάμου, ύστερα από εντολή της Κυβερνητικής Επιτροπής, που ενήργησε πρόχειρη εξέταση για τα συμβάντα:

 Εν Καστανέα τη 10 Νοεμβρίου 1943

 ............. Το πρωί της 29ης Αυγούστου άρχισε σφοδρός βομβαρδισμός πυροβολικού των άνω της Καστανιάς υψωμάτων του «Φτεργιά» και του «Μελεγάκη» βουνοσειρών του όρους Κερκετέως, όπου είχαν εγκατασταθεί οι αντάρτικες ομάδες των Αρχηγών Ιωάννου Ζαφείρη και Κώστα Γριδάκη. Μετά το σφοδρό βομβαρδισμό, όλο το Σύνταγμα των Ιταλών έθεσαν σε αποκλεισμό τις Κοινότητες Λέκκα, Καστανιά, Κοσμαδαίους, έως και το  Μαραθόκαμπο. Ταυτόχρονα καταλήφθηκαν όλες οι διαβάσεις προς τον Κέρκη και όλα τα σημεία διαφυγής των ανταρτών. Τα ιταλικά στρατεύματα προχωρούσαν και έβαζαν φωτιά στα δάση, στις καλύβες και αγροικίες, σκοτώνοντας όσους έμεναν σε αυτές. Κάηκαν χιλιάδες στρέμματα δάσους και λίγα ελαιόδεντρα και παραδόθηκαν εις το πυρ πολλές καλύβες και αγροικίες που ανήκαν οι περισσότερες στις Κοινότητες Καστανιάς και των Κοσμαδαίων.
.....

Στις 29 Αυγούστου μέσα σε καλύβα, που βρίσκονταν κοντά στην Καστανιά, σκότωσαν τον Σταμάτη Σαρρή, το γιο του Νικόλα ετών 21 και τραυμάτισαν θανάσιμα τη γυναίκα του Άννα, που λίγες ημέρες αργότερα εξέπνευσε. Όχι πολύ μακριά από αυτήν την καλύβα τραυμάτισαν τη Γεωργία Σπανού, μητέρα 3 ανηλίκων παιδιών και την άφησαν χωρίς περίθαλψη όλο το βράδυ της 29ης Αυγούστου.

Επίσης την 29η Αυγούστου οι Ιταλοί συνέλαβαν τους εργαζόμενους στα κτήματα Γεώργιο Πλίτση με τους γιους του Κωνσταντίνο και Δημήτριο, το Δημήτριο Γαλαθρή, το Δημήτριο Τσακουμάγκο, Γεώργιο Γαλαθρή, το Μιχάλη Μυρσίνα και το Γεώργιο  Παπαγεωργίου, που μετά από αυστηρή εξέταση τους έδεσαν με σκοινί και τους μετέφεραν στην κορυφή «Μελεγάκη», που είχαν εγκαταστήσει πρόχειρο στρατοδικείο.

Μόλις ξημέρωσε η 30η Αυγούστου, οι κάτοικοι της Καστανιάς άκουσαν τον κήρυκα να καλεί, κατά διαταγή των Ιταλών, όλους τους κατοίκους της κοινότητας να μεταβούν στην πλατεία του χωριού. Όσοι δε συμμορφώνονταν θα τουφεκίζονταν αμέσως. Όλοι προσήλθαν στην πλατεία και άρχισε ο διαχωρισμός των γυναικών και των παιδιών από τους άντρες και μετά καλούσαν πάλι τους άνδρες να  δηλώσουν την ταυτότητά τους και τότε έγινε νέος διαχωρισμός, όπου συγκεντρώθηκαν 17 άνθρωποι. Τότε τους ανακοίνωσαν πως αν δεν παρέδιδαν τα κρυμμένα όπλα, εντός 5 λεπτών, θα τουφεκίζονταν.  Τότε όλοι τους απάντησαν πως δεν είχαν όπλα και ότι οι συλληφθέντες δεν ήταν αντάρτες, αλλά νομιμόφρονοι πολίτες και καλοί οικογενειάρχες. Και τους 17 τους τοποθέτησαν δίπλα σε έναν τοίχο με το βλέμμα στραμμένο προς σε αυτόν. Μετά από λίγα λεπτά, συνοδεία στρατιωτών, οδηγήθηκαν με συνοδεία στρατιωτών έξω από την κοινότητα, 100 μέτρα από το χωριό, όπου  δολοφονήθηκαν με πυροβόλα και άλλα όπλα. Μετά από αρκετή ώρα δόθηκε διαταγή να ταφούν τα πτώματα, που μεταφέρθηκαν στο παλαιό νεκροταφείο. «Άπαντες ετάφησαν εν μέσω θρήνων, κλαυθμών και οδυρμών, όλων των κατοίκων της Κοινότητας, περιστοιχουμένων  από στρατόν, με προτεταμένα όπλα και πολυβόλα».

Την ίδια μοίρα είχαν και οι Κοσμαδαίοι, όπου οι Ιταλοί διαχώρισαν κάποιους κατοίκους του χωριού και τους οδήγησαν στο ύψωμα «Μελεγάκη», όπου τους τουφέκισαν.

Την ίδια ακριβώς ημέρα, στο Μαραθόκαμπο, διατάχθηκε συγκέντρωση των κατοίκων και διαχωρισμός αυτών. Εκεί σκότωσαν, στη θέση «Καμαρίτσα», έναν κάτοικο της περιοχής, καθώς και 3 ακόμα άτομα μέσα στο χωριό.

Την ίδια τύχη είχε και η Λέκκα, τις 1η Σεπτεμβρίου, που τελούσε υπό στενό αποκλεισμό από τις 29 Αυγούστου. Αφού συγκέντρωσαν τον πληθυσμό έξω από το δημοτικό σχολείο του χωριού, εκτέλεσαν ένα κάτοικο του χωριού, καθώς και 3 κατοίκους της Καστανιάς που είχαν μεταβεί στην περιοχή για τη γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.

Θύματα Καστανιάς
Αντών. Χατζηδημητρίου, ετών 37
Αλέξιος Καζάκος, ετών 33
Κων/νος Κωστάκης, ετών 40
Νικόλαος Βουλής, ετών 33
Στάματος Λέκατης, ετών 41
Ηλίας Ηλία, ετών 37
Εμμαν. Ηλία, ετών 41
Γεώργιος Πέτρου, ετών 45
Δημήτριος Βαλής, ετών  31
Δημήτριος Καζάκος, ετών 36
Κων/νος Χατζηδημητρίου, ετών 15
Στάματος Καραγιάννης, ετών 23
Στάματος Τσακαλάκης, ετών 19
Πέτρος Κλουκιώτης, ετών  18
Γεώργιος Τριανταφύλλου, ετών 18
Σταμ. Αθανασίου, ετών 23
Κων/νος Μαρμαράς, ετών 27
Ιωάν. Χατζηιωάννου, ετών 37
Δημ. Κόχυλας, ετών 27
Γεώργιος Γαλαθρής, ετών 20
Πέτρος Βαλής, ετών 78
Σταμάτης Σαρρής, ετών 64
Νικόλαος Σαρρής, ετών 31
Γεώργιος Σεβαστού, ετών 45
Κυριάκος Σαμιώτης, ετών 27
Γεωργία Σπανού, ετών 42
Άννα Σαρρή, ετών 62

Θύματα Κοσμαδαίων
Φώτιος Τριανταφύλλου, ετών 31
Κώστας Τριανταφύλλου, ετών 2
Γεώργιος Μιχάλας, ετών 55
Μανώλης Μιχάλας, ετών 27
Κων/νος Μαρνέζος, ετών 29
Δημ. Φωτίου, ετών 68


Θύματα Μαραθοκάμπου
Χρυσόστομος Θάνος, ετών 35
Αλέξιο Σκρίνος, ετών 56
Ιωάν. Σκρίνος ετών 20
Ιωάν. Ευσταθίου, ετών 30
Εμμ. Σμαρδάς, ετών 20

Θύματα Καρλοβασίου
Ευάγγελος Μητζάλης

Θύματα Λέκκας
Νικόλαος Ποντιακής, ετών 20

Θύματα Πλατάνου
Νικόλαος Σαράντου, ετών 25
Ιωάννης Ανεζίνης
Φώτιος Φωτίου
Νικόλαος Πρωτογέρου, ετών 10.