Ένας Σαμιώτης γεωπόνος οραματιστής - Γιακουμής Ι. Αμυρσώνης, Αμπέλοψη και κλιματική αλλαγή, Σάμος 2024

Γιακουμής Ι. Αμυρσώνης

Ο γεωπόνος Γιακουμής Αμυρσώνης είναι ένας οραματιστής, σεμνός και αγωνιστικός, όσο το επιτρέπουν οι δυνάμεις του. Από τη δεκαετία του 1980 θυμάμαι πολύ καλά ότι οσάκις επισκεπτόταν τη Σάμο κάποιος κυβερνητικός αξιωματούχος είτε του Υπουργείου Γεωργίας είτε της Αγροτικής Τράπεζας, με υπομνήματα εμπεριστατωμένα, με επιχειρήματα επιστημονικά τεκμηριωμένα, υπέβαλλε τις προτάσεις του για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα της Σάμου, κυρίως της αγροτικής ανάπτυξης με πρωτοπόρες καλλιέργειες που σέβονταν την παράδοση και το περιβάλλον. 

Όραμά του τότε ήταν και παρέμεινε επί δεκαετίες μέχρι και σήμερα, η μετατροπή της Σάμου σε βιολογικό νησί, αναγνωρισμένο ως τέτοιο από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεθνή κοινότητα. Θα ήταν περιττό να αναφερθώ στις κατά καιρούς προτάσεις του για καλλιέργειες, για δενδροφυτεύσεις, για παραγωγή βιολογικών προϊόντων, τις οποίες απέστελλε στους αρμόδιους φορείς. Κάποιες από αυτές είχαν γίνει αποδεκτές από ξένα πανεπιστήμια, της Ολλανδίας για παράδειγμα, κάποιες αντιμετωπίστηκαν από τις εγχώριες αρχές με σκεπτικισμό, ή στην καλύτερη περίπτωση με συγκαταβατικότητα, αλλά οι περισσότερες δεν έτυχαν μιας επίσημης απάντησης ή έστω και μερικής αποδοχής.

Τα τελευταία χρόνια έχει οραματισθεί μέτρα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την μεταβολή του μικροκλίματος των πόλεων μέσω ενός αναρριχώμενου φυτού, της αμπέλοψης, που συντελεί στη μείωση της υπερβολικής θερμοκρασίας τους θερινούς μήνες αλλά καλύπτει δηλαδή δημιουργεί καλαίσθητες όψεις στα τσιμεντένια κτίρια των πόλεων. Ύστερα από δεκάδες υπομνήματα, δημοσιεύσεις και διαλέξεις εξέδωσε στα τέλη του 2024 βιβλίο με τον ανωτέρω τίτλο «Αμπέλοψη και κλιματική αλλαγή», με πρόλογο του γεωπόνου Νίκου Θυμάκη.

Ο Γιακουμής Αμυρσώνης μας επιτρέπει να κατατοπιστούμε για το είδος του φυτού που παρουσιάζει, τις ιδιότητές του και τις δυνατότητες αξιοποίησής του τόσο από ιδιώτες όσο και από φορείς της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης. Αρχικά ορίζει την προέλευση του φυτού, πως πρόκειται για φυτό της βόρειας Αμερικής και της Ανατολικής Ασίας και πως το χρειάζεται η πατρίδα μας με τους «ατέλειωτους βράχους της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας». Υποστηρίζει πως αν αυτό το φυτό ενταχθεί στην ελληνική χλωρίδα των δασών και των αστικών περιοχών μπορεί να προσφέρει τροφή σε πτηνά και έντομα, εδαφοκάλυψη και προστασία από διαβρώσεις, μείωση θερμοκρασίας τους θερινούς μήνες, αύξηση οξυγόνου, μείωση του διοξειδίου του άνθρακα, που προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ενώ ταυτόχρονα είναι φυτό μελισσοκομικό, αντιαλλεργικό και μελισσοκομικό. Πλην των ανωτέρω, η αμπέλοψη «αλλάζει τη νεκρή μορφή των τοίχων και την ψυχολογία των κατοίκων», και επιπλέον δημιουργεί «πολύχρωμο φθινοπωρινό τοπίο».

Ιδιαίτερες αναφορές κάνει στα είδη της αμπέλοψης. Η τρίφυλλη για παράδειγμα, μας ενημερώνει, ήρθε στην Ευρώπη από την Ιαπωνία το 1868. Η πεντάφυλλη ήρθε από τις ΗΠΑ και τον Καναδά, αναπτύσσεται τόσο στα παράλια όσο και στα ορεινά. Ο συγγραφέας στη συνέχεια του πονήματός του το οποίο διανθίζεται με κατάλληλες φωτογραφίες - παραδείγματα εξειδικεύει και αναλύει τις αρχικές παρατηρήσεις του για την χρησιμότητα της αμπέλοψης. Πιστεύει πως το φυτό χρησιμεύει στις πόλεις για διάφορους λόγους που συνήθως οι κάτοικοί τους επικαλούνται για να βαρυγκωμούν για το περιβάλλον τους. Για παράδειγμα, τα φυτά αυτά, τρίφυλλα και πεντάφυλλα, μειώνουν τους ήχους (ηχορύπανση), απορροφούν δηλητηριώδη καυσαέρια, μειώνουν τη θερμοκρασία και δημιουργούν μικροκλίματα, συμβάλλουν στη μακροβιότητα και στην βιοποικιλότητα, ενώ, όπως προτείνει ο Γιακουμής, μπορούν να δώσουν λύσεις στην κάλυψη πεζοδρομίων, χώρων περιπάτου, γηπέδων, ταρατσών, πάρκων, πάρκινγκ , σχολικών χώρων κ. ά. Το φυτό που προτείνει να χρησιμοποιηθεί στο αστικό περιβάλλον είναι ό,τι χρειάζεται μια πόλη για να αντιμετωπίσει τις υψηλές θερμοκρασίες και τους καύσωνες που ταλαιπωρούν τα μέγιστα τους κατοίκους των πόλεων. Παράλληλα μέσω αυτού του ιδιαίτερου φυτού θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί η επιβάρυνση του περιβάλλοντος, καθώς μειώνει τη χρήση κλιματιστικών, ενώ καθαρίζει και την ατμόσφαιρα από του παντός είδους ρύπους.

Ο Γιακουμής Αμυρσώνης δεν αρκείται στην θεωρητική υποστήριξη αυτού του οραματισμού του για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά υποδεικνύει τρόπους αποτελεσματικής χρήσεως με παραδείγματα και εικόνες από άλλες χώρες, ενώ επιπλέον προσφέρει μαζί με το βιβλίο σπόρους για όσους επιθυμούν να εφαρμόσουν τις πρωτοποριακές του ιδέες.

Επειδή και η καλαισθησία, με την οποία μπορεί να ενδυθεί μέσω της αμπέλοψης το άχαρο αστικό τοπίο, δεν είναι αμελητέα, εύχομαι, κάποτε, ίσως και σύντομα, οι λόγοι, οι ιδέες, οι προτάσεις του κ. Γιακουμή Αμυρσώνη να φτάσουν σε ευήκοα ώτα και να επιχειρήσει ένας κεντρικός φορέας την υλοποίησή τους.

Σάμος, 6-5-2025
Χρίστος Λάνδρος

Από την έντυπη έκδοση του «Σαμιακού Βήματος»