«Είναι αυτά ακριβώς που διεκδικούμε χρόνια τώρα και η Περιφέρεια προσπαθεί να μας πείσει ότι δεν γίνονται γιατί, λέει, είναι ακριβά. Δυστυχώς για μας η τωρινή Περιφερειακή Αρχή Βορείου Αιγαίου είναι αλλού με το τσουβάλι κι αλλού με το κουτάλι...», σχολίασε ο π. περιφερειακός σύμβουλος, νομάρχης Σάμου, γιατρός κ. Μανόλης Κάρλας.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ MASTER PLAN ΣΑΜΟΥ
Γενικά
Η παρούσα έρευνα βάσει μίας τοποκεντρικής προσέγγισης καταλήγει σε ένα ολοκληρωμένο Πολιτιστικό Masterplan και μια ολιστική στρατηγική για την πολιτιστική ανάπτυξη της Σάμου. Οι στόχοι της περιλαμβάνουν την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, την ενίσχυση της δημιουργικής οικονομίας και την ανάπτυξη υποδομών και δράσεων. Μέσω καταγραφής και ανάλυσης δευτερογενών στοιχείων, συνεντεύξεων, ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας, συμμετοχικού εργαστηρίου, focus groups και επιτόπιας παρατήρησης, προτάθηκαν τέσσερεις βασικοί στρατηγικοί στόχοι συνοδευόμενοι από εξειδικευμένους στρατηγικούς άξονες και συγκεκριμένες δράσεις, δομές και έργα για την αξιοποίηση του πολιτισμικού πλούτου και της πολιτιστικής κληρονομιάς με στόχο την οικονομική, κοινωνική και τουριστική ανάπτυξη του νησιού της Σάμου.
Η Σάμος έχει πληθυσμό 32.642 κατοίκους (ΕΛΣΤΑΤ, 2021) και οι κύριοι οικονομικοί της τομείς είναι το εμπόριο, ο τουρισμός, η εστίαση, η δημόσια διοίκηση, η άμυνα και η υγεία. Παρά την παραγωγή αγροτικών προϊόντων, ο πρωτογενής τομέας παραμένει περιορισμένος, ενώ η ναυπηγική παράδοση και τέχνη του νησιού ενισχύεται με την ίδρυση του νέου μουσείου και σχολής καραβομαραγκών. Η οικονομική κρίση και το μεταναστευτικό ζήτημα επηρέασαν αρνητικά την οικονομία του νησιού ενώ ο σεισμός του 2020 προκάλεσε καταστροφές σε υποδομές και πολιτιστικούς χώρους. Παρά τις δυσκολίες, ο τουρισμός παραμένει βασικός πυλώνας της οικονομίας της Σάμου, ενώ η τουριστική ανάπτυξη και η τεχνολογία συμβάλλουν στη μείωση της απομόνωσης του νησιού. Η Σάμος διαθέτει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, με σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, ενεργούς πολιτιστικούς συλλόγους, καθώς και πολιτιστικά φεστιβάλ που προσελκύουν διεθνές ενδιαφέρον.
Ο κλάδος των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών στη Σάμο αντιπροσωπεύει το 1,2% της τοπικής οικονομίας, κυρίως σε τομείς όπως η αρχιτεκτονική, η φωτογραφία και η ψυχαγωγία. Η πολιτιστική δραστηριότητα είναι πιο έντονη στο Πυθαγόρειο και το Βαθύ, ενώ οι πολιτιστικές υποδομές και τα φεστιβάλ του νησιού προσελκύουν ντόπιους και επισκέπτες. Η χρηματοδότηση των δράσεων πολιτισμού βασίζεται κυρίως σε τοπικούς συλλόγους και ιδιωτικές χορηγίες, με τους Δήμους να προσπαθούν τα τελευταία χρόνια να αναπτύξουν στρατηγικές πολιτιστικής πολιτικής. Η ζήτηση για πολιτιστικά προϊόντα και υπηρεσίες κορυφώνεται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, λόγω της παρουσίας τουριστών/ επισκεπτών. Ενώ η συμμετοχή των μόνιμων κατοίκων της Σάμου παραμένει γενικά χαμηλή, με το 82% των ερωτηθέντων να απέχουν από πολιτιστικές δραστηριότητες.
Στρατηγική - Όραμα
Η Σάμος διαθέτει μια πλούσια πολιτιστική ταυτότητα που βασίζεται στην αρχαία ιστορία της και στα διεθνούς φήμης ιστορικά πρόσωπα, στις παραδοσιακές τέχνες, στην γαστρονομία/οινοποιία, στον σύγχρονο πολιτισμό, εκφραζόμενο μέσα από πλήθος φεστιβάλ και πολιτιστικών εκδηλώσεων. Το όραμα για τη Σάμο εστιάζει στην ανάδειξή της ως «νησιού φιλοσοφίας, πολιτισμού, γνώσης και ευζωίας», στόχος που θα επιτευχθεί μέσω συντονισμού και συνεργειών μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων. Η ανάδειξη και η αξιοποίηση του έργου σημαντικών ιστορικών προσωπικοτήτων, όπως ο Πυθαγόρας και ο Αρίσταρχος, η δημιουργία αρχαιολογικών πάρκων, και η προστασία μνημείων όπως το Ευπαλίνειο, αποτελούν κεντρικά σημεία. Παράλληλα, η ενίσχυση της σύγχρονης πολιτιστικής παραγωγής μέσω δημιουργικών χώρων συνεργασίας για καλλιτέχνες και η ανάδειξη παραδοσιακών τεχνών συμβάλλουν στην ανάπτυξη του πολιτιστικού τομέα. Η υποστήριξη των φεστιβάλ και η επέκταση τους καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, η διοργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων, η χρήση των νέων τεχνολογιών, η αξιοποίηση εθελοντών και η ενίσχυση της συμμετοχής της τοπικής κοινότητας στα πολιτιστικά δρώμενα θεωρούνται σημαντικές προτεραιότητες.
Η μακροπρόθεσμη στρατηγική απαιτεί την προστασία της άυλης/υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς και τη βιωματική εμπλοκή των επισκεπτών. Ο πολιτιστικός σχεδιασμός θα πρέπει να ακολουθήσει μια ολιστική προσέγγιση, με έμφαση στην αποκέντρωση και την ενεργή συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η καταγραφή και η κατανόηση των βασικών χαρακτηριστικών της οικονομίας του πολιτισμού στο νησί της Σάμου αποτελεί ένα πρώτο βήμα, ενώ η καταγραφή μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής ανάπτυξης που προκύπτει «από κάτω προς τα πάνω» συνιστά ένα πρώτο σημείο «καλής πρακτικής» για έναν εφαρμόσιμο και ρεαλιστικό σχεδιασμό της ανάπτυξης του σύγχρονου πολιτισμού.
Στρατηγικοί στόχοι - Επιχειρησιακοί άξονες
Στρατηγικός στόχος 1: Στήριξη επαγγελμάτων και ανεξάρτητων δημιουργών που σχετίζονται με τις δημιουργικές βιομηχανίες και την έρευνα.
Επιχειρησιακοί Άξονες:
1.1:Αύξηση του συντονισμού και των συνεργειών μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων πολιτισμού και επιστήμης
1.2: Διερεύνηση χρηματοδότησης και προσέλκυσης επενδύσεων για την πολιτιστική επιχειρηματικότητα και την έρευνα
1.3: Παροχή κινήτρων για την προσέλκυση, δικτύωση ή και μετεγκατάσταση καλλιτεχνών/δημιουργών/ ερευνητών/ επιστημόνων από Ελλάδα και εξωτερικό.
1.4: Ανάδειξη, αξιοποίηση και στελέχωση υφιστάμενων χώρων και υποδομών πολιτισμού (έμφαση στις υποδομές προσβασιμότητας).
1.5: Κατάλληλη στελέχωση και κατάρτιση προσωπικού για τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων και γεγονότων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Στρατηγικός Στόχος 2: Στήριξη πολιτιστικών δράσεων των ερασιτεχνικών ομάδων και συλλόγων
Επιχειρησιακοί Άξονες:
2.1: Ανάπτυξη νέων δράσεων εκπαίδευσης και κατάρτισης για τον πολιτισμό.
2.2: Κίνητρα για ενεργοποίηση και συμμετοχή όλων των ηλιακών και λοιπών ομάδων του τοπικού πληθυσμού στις πολιτιστικές δράσεις και εκδηλώσεις.
2.3: Αξιοποίηση και ενίσχυση του ρόλου των δικτύων εθελοντισμού, επιδίωξη μεγαλύτερης εμπλοκής των ντόπιων σε όλες τις δράσεις πολιτισμού.
2.4: Ανάδειξη, αξιοποίηση και στελέχωση υφιστάμενων χώρων και υποδομών μέσω του πολιτισμού.
2.5: Στελέχωση και κατάρτιση προσωπικού για τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων και γεγονότων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
2.6: Χρηματοδότηση και στήριξη συλλόγων για δικτύωση και οργάνωση κοινών δράσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους
Στρατηγικός Στόχος 3: Ανάδειξη και αξιοποίηση της ιστορίας και της παράδοσης του νησιού
Επιχειρησιακοί Άξονες:
3.1: Πολιτιστικές δράσεις /μουσεία/ information points που να σχετίζονται με τα μαθηματικά, τη μηχανική, την ιστορία, την αρχαιολογία κ.α.
3.2: Πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις που να σχετίζονται με την ανάδειξη των παραδοσιακών τεχνών όπως της αμπελουργίας, ναυπηγικής, κεραμικής.
3.3: Ψηφιοποίηση και χρήση νέων τεχνολογιών για την καταγραφή και ανάδειξη της ιστορίας και της παράδοσης
3.4: Ανάδειξη, αξιοποίηση και στελέχωση υφιστάμενων χώρων και υποδομών μέσω του πολιτισμού (έμφαση στις υποδομές προσβασιμότητας).
Στρατηγικός Στόχος 4: Ανάπτυξη και προώθηση της εικόνας του νησιού ως νησί της γνώσης, του πολιτισμού και της ευζωίας
Επιχειρησιακοί Άξονες:
4.1: Ανάλογη στελέχωση και κατάρτιση προσωπικού σε θέσεις «κλειδιά» του πολιτισμού για την ενίσχυση δράσεων (φεστιβάλ, ημερίδες, συνέδρια) προβολής και προώθησης του νησιού
4.2: Αύξηση της κινητικότητας και προβολής της εικόνας του νησιού σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
4.3: Χρήση νέων τεχνολογιών για την προβολή και προώθηση της εικόνας του νησιού.
Προτεινόμενες παρεμβάσεις
| Δράσεις: | | Δομές: | | Έργα: |
1 | Δημιουργία ψηφιακού ημερολογίου πολιτιστικών δράσεων για τον συντονισμό των εμπλεκομένων και την ενημέρωση των ενδιαφερομένων | 1 | Δημιουργία Συντονιστικής Επιτροπής Πολιτισμού με εκπροσώπους όλων των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων | 1 | Αξιοποίηση και επαναχρησιμοποίηση των Βυρσοδεψείων ως χώρων παραστατικών και εικαστικών τεχνών. |
2 | Ανάληψη της ευθύνης συντονισμού και οργάνωσης του ετήσιου προγράμματος πολιτιστικών εκδηλώσεων από έναν φορέα/σύλλογο εκ περιτροπής | 2 | Στελέχωση των πολιτιστικών δομών και των υποδομών (όπως το Επικούρειο Κέντρο) με κατάλληλο διοικητικό και τεχνικό προσωπικό | 2 | Αναζήτηση κτιρίου για τη δημιουργία συνεργατικού πολυχώρου συνάντησης και δικτύωσης (art hub) επαγγελματιών και φορέων του πολιτισμού (Ανατολικής και Δυτικής Σάμου) |
3 | Διεξαγωγή Επιμορφωτικών Σεμιναρίων για την ανάπτυξη και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργικής οικονομίας | 3 | Δημιουργία δομής για την ανάδειξη και την ενίσχυση επαγγελμάτων τα οποία σχετίζονται με τη σύγχρονη και την παραδοσιακή πολιτιστική δημιουργία | 3 | Ενίσχυση και υποστήριξη τακτικών φεστιβάλ |
4 | Σύνδεση τοπικών πολιτιστικών φορέων με την κοινότητα του Πανεπιστημίου Αιγαίου (ενεργή καλλιτεχνική συμμετοχή, αύξηση της δικτύωσης, εθελοντική εργασία για τη λειτουργία χώρων πολιτισμού, κ.α.) | 4 | Δημιουργία Δομής για την προσέλκυση κινηματογραφικών ή τηλεοπτικών παραγωγών | 4 | Δημιουργία ψηφιακού μουσείου Πυθαγόρα και Αρίσταρχου |
5 | Υποστήριξη Ερευνητικού Έργου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου για την έρευνα, την ανάδειξη και την ψηφιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος του νησιού | | | 5 | Ψηφιακή παρουσίαση, δικτύωση και προβολή του Αρχαιολογικού Ναού της Ήρας (Πυθαγόρειο) και των Αρχαίων Λατομείων (Μυτιληνιοί) και του Ευπαλίνειου Ορύγματος |
6 | Εκπόνηση και εφαρμογή marketing plan για την προώθηση της τοπικής πολιτιστικής ταυτότητας. | | | 6 | Διερεύνηση ενίσχυσης των παραδοσιακών επαγγελμάτων (αμπελουργία, κεραμική, ναυπηγική, κατασκευή μουσικών οργάνων) μέσω της διασύνδεσης με την επαγγελματική εκπαίδευση. |
7 | Εκπόνηση στρατηγικού σχεδίου δράσεων διαμονής και εργασίας (art residencies) τομέα πολιτισμού και δημιουργικότητας. | | | 7 | Βελτίωση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία στις υφιστάμενες πολιτιστικές υποδομές και τα πολιτιστικά προϊόντα του νησιού |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου