Στις 13 Ιανουαρίου του 2020 ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Ιεροψαλτών Αργολίδας, Γιώργος Δαρλάσης[1] δημοσίευσε μέσα από το διαδικτυακό του κανάλι προβολής της βυζαντινής μουσικής το πρώτο αφιέρωμα μνήμης στον Σάμιο Πρωτοψάλτη Κωνσταντίνο Γιαννούτσο, ο οποίος είχε αποβιώσει ακριβώς ένα χρόνο πριν.[2] Έκτοτε, ακολούθησαν άλλες είκοσι εκπομπές συνολικής διάρκειας περίπου 1500 λεπτών, με βασικό στόχο την παρουσίαση της ιεροψαλτικής πορείας του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου, η οποία διήρκεσε περισσότερο από μισό αιώνα.
Ο δημιουργός των αφιερωμάτων, ο Γιώργος Δαρλάσης, είναι ένας καλλίφωνος Πρωτοψάλτης και Χοράρχης, ο οποίος από τη δεκαετία του 1970 προσφέρει τις πολύτιμες υπηρεσίες του στη διαφύλαξη και προώθηση της βυζαντινής μουσικής στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Ναύπλιο, αλλά και πανελλαδικά. Έχει υπάρξει μαθητής των Αρχόντων Πρωτοψαλτών Χρήστου Χατζηνικολάου, Αθανασίου Πέττα και Γρηγόρη Νταραβάνογλου, έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς πολλά άρθρα και μελέτες στον ιεροψαλτικό τύπο, έχει επιμεληθεί εκπομπές σε τοπικούς τηλεοπτικούς σταθμούς για την ψαλτική τέχνη, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αξιοποιήσει με υποδειγματικό τρόπο τα σύγχρονα πολυμέσα για την ανάδειξη της βυζαντινής μουσικής τέχνης, συγκροτώντας ένα διαδικτυακό δημόσιο χώρο προβολής αξιόλογων ερμηνευτών της τελευταίας.
Ο Γεώργιος Δαρλάσης υπήρξε, παράλληλα, και επιστήθιος φίλος του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου, για περισσότερα από τριάντα χρόνια. Η άδολη φιλία των δύο αυτών ανδρών σφυρηλατήθηκε μέσα από την αμοιβαία εκτίμηση, την εμπιστοσύνη, τον αλληλοσεβασμό αλλά και μέσα από την κοινή αγάπη απέναντι στη βυζαντινή μουσική. Ήδη λοιπόν, από τη δεκαετία του 1980, οι δύο άνδρες ανταλλάσσουν, με τα πενιχρά μέσα επικοινωνίας της εποχής, τις ψαλτικές τους ηχογραφήσεις, πολύτιμο ηχητικό και με την πάροδο των χρόνων οπτικοακουστικό υλικό, το οποίο ο Γιώργος Δαρλάσης αποθήκευε με αξιοθαύμαστη επιμέλεια και αρχειονομικό ζήλο. Δεν θα ήταν λοιπόν υπερβολικό να αναφέραμε ότι σημαντικά τεκμήρια από την ιεροψαλτική πορεία του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου βρίσκονται σήμερα στη διάθεση του φίλου και συνεργάτη του, ο οποίος φρόντισε, μέσα από αυτά τα αφιερώματα μνήμης, να τα διασώσει και να τα μοιραστεί με τους φίλους της βυζαντινής μουσικής πανελλαδικά, αλλά και με τους φίλους, τους μαθητές και τους συγγενείς του Σάμιου Πρωτοψάλτη.[3]
Στα συγκεκριμένα, λοιπόν, αφιερώματα μνήμης προβάλλονται σπάνιες ηχογραφήσεις βυζαντινών ύμνων από τη δεκαετία του 1960. Μάλιστα, η πρώτη ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε το 1960 στο Καρλόβασι της Σάμου, όταν ο Κωνσταντίνος Γιαννούτσος ψάλλει μαζί με τον πρώτο του δάσκαλο βυζαντινής μουσικής, Άρχοντα Πρωτοψάλτη Ματθαίο Ανδρέου, σε ηλικία μόλις δώδεκα ετών. Οι επόμενες ηχογραφήσεις βυζαντινής μουσικής, οι οποίες, επίσης, αφορούν τη δεκαετία του 1960, πραγματοποιήθηκαν, όταν ο Κωνσταντίνος Γιαννούτσος, ως φοιτητής της Κλασικής Φιλολογίας Αθηνών, μαθήτευσε κοντά στον Άρχοντα Πρωτοψάλτη του Μητροπολιτικού Ναού της Αγίας Τριάδας Πειραιώς, Αθανάσιο Πέττα. Σύμφωνα με τις αυτοβιογραφικές αφηγήσεις του Σάμιου Πρωτοψάλτη, την περίοδο των σπουδών του στην Αθήνα συμμετείχε ενεργά σε ηχογραφήσεις της Χορωδίας του Αθανασίου Πέττα, οι οποίες πραγματοποιούνταν κάθε Τρίτη βράδυ στους ραδιοθαλάμους του Ζαππείου, στο τότε Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ), και μεταδίδονταν μαγνητοσκοπημένες κάθε Σάββατο απόγευμα. Όπως γίνεται εξάλλου τεκμαρτό από τα αφιερώματα μνήμης, η γνωριμία του με τον Αθανάσιο Πέττα υπήρξε η πλέον καθοριστική για τη διαμόρφωση της δικής του ψαλτικής φυσιογνωμίας και τον καθόριζε μέχρι το τέλος της ζωής του.
Παράλληλα, μέσα από τα αφιερώματα μνήμης του Γιώργου Δαρλάση παρουσιάζονται σημαντικές ηχογραφήσεις του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου στις αρχές της δεκαετίας του 1970, με τον Χαρίλαο Ταλιαδώρο, Άρχοντα Πρωτοψάλτη του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος υπήρξε επίσης ένας πολύ σημαντικός σταθμός μαθητείας στην ιεροψαλτική πορεία του Σάμιου Πρωτοψάλτη. Η προβολή σημαντικών βυζαντινών ηχογραφήσεων του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου συνεχίζεται μέσα από τα αφιερώματα μνήμης, καλύπτοντας τις επόμενες δεκαετίες, σχεδόν μέχρι και λίγους μήνες πριν από το τέλος της ζωής του. Μάλιστα, τα βυζαντινά ακούσματα αυτών των εκπομπών μνήμης συνοδεύονται από πλουσιότατο φωτογραφικό υλικό, το οποίο, στο μεγαλύτερο μέρος του, τεκμηριώνει τη σημαντική προσφορά του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου στο εκκλησιαστικό αναλόγιο.[4] Επίσης, σε ορισμένες από αυτές τις εκπομπές προβάλλονται αφιερώματα του τοπικού τύπου για τον Κωνσταντίνο Γιαννούτσο, τα οποία είχε επιμεληθεί ο δημοσιογράφος της εφημερίδας Σαμιακόν Βήμα, Γεράσιμος Κοσμάτος, αλλά παρουσιάζονται και οι νεκρολογίες για τον Κωνσταντίνο Γιαννούτσο, τις οποίες συνέταξαν ο Γεράσιμος Κοσμάτος,[5] ο φιλόλογος και Άρχων Μαΐστωρ της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας Γεώργιος Αγγελινάρας,[6] ο Καθηγητής Λαογραφίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Μανόλης Βαρβούνης[7] και ο φιλόλογος-ιστορικός, επίσης Πρωτοψάλτης, Χρίστος Λάνδρος και δημοσιεύτηκαν στο Σαμιακόν Βήμα, σε τακτά χρονικά διαστήματα.[8]
Βέβαια, στα συγκεκριμένα αφιερώματα παρουσιάζονται από τον Γιώργο Δαρλάση και ορισμένες εξαιρετικές στιγμές της ιεροψαλτικής δημιουργικής πορείας, αλλά και ευρύτερα πολιτισμικής προσφοράς του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου στον γενέθλιο τόπο του, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας και της Κύπρου, στις οποίες αξίζει μια σύντομη αναφορά. Αρχικά, στο πρώτο κατά σειρά αφιέρωμα μνήμης παρουσιάζεται μια σημαντική συνέντευξη του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου στον Γιώργο Δαρλάση, η οποία αναμεταδόθηκε από τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό του Ναυπλίου στις 11 Σεπτεμβρίου του 1992, και περιέχει εξαιρετικά ενδιαφέρουσες αυτοβιογραφικές αναφορές καθώς και τις απόψεις του Σάμιου Πρωτοψάλτη για το μέλλον και την αξία της βυζαντινής μουσικής τέχνης.[9] Επίσης, αξιόλογη θεωρείται η συνέντευξη την οποία παραχώρησε ο Κωνσταντίνος Γιαννούτσος στον Κύπριο Πρωτοψάλτη Γιώργο Σπανό, στο πλαίσιο της εκπομπής του τελευταίου με τίτλο «Ανατολικοί δρόμοι-Ύμνοι και Ψαλτοτράγουδα», στον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Εκκλησίας της Κύπρου.[10] Σε αυτή την εκπομπή μεταδόθηκε ένα εξαιρετικό τεκμήριο ψαλτικής τεχνικής, στο οποίο ο Σάμιος Πρωτοψάλτης συμψάλλει με τον δάσκαλό του Αθανάσιο Πέττα. Σύμφωνα μάλιστα με τον Γιώργο Σπανό, το εξαιρετικό αυτό ηχητικό ντοκουμέντο τεκμηριώνει «την απόλυτη ταύτιση των φωνών τους, του ύφους, του ήθους, αλλά και της ερμηνείας, με λίγα λόγια, την τελειότητα στην ομοιογένεια».
Στο τρίτο και τέταρτο αφιέρωμα μνήμης προβλήθηκε μια πολιτιστική εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Πνευματικού Ιδρύματος Σάμου «Νικόλαος Δημητρίου» στις 9 Απριλίου του 1993 στο Πυθαγόρειο της Σάμου, στην αίθουσα εκδηλώσεων του ιδρύματος. Το θέμα της αξιόλογης αυτής εκδήλωσης διερευνούσε την, τελικά, άρρηκτη σχέση, την οποία εμφανίζει η βυζαντινή μουσική με τα δημοτικά μας τραγούδια. Κεντρικός καλεσμένος για την πραγματοποίηση αυτής της εκδήλωσης ήταν ο μουσικολόγος - λαογράφος Παναγιώτης Μυλωνάς, ο οποίος αναφέρθηκε στην εξέλιξη της βυζαντινής μουσικής και στους τρόπους με τους οποίους ενέπνευσε τους δημιουργούς της δημοτικής μουσικής. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, η οποία είχε μαγνητοσκοπηθεί από τηλεοπτικό συνεργείο της κρατικής τηλεόρασης, ο Κωνσταντίνος Γιαννούτσος, Χοράρχης της Χορωδίας Ιεροψαλτών Σάμου, και οι συνάδελφοι του, ιεροψάλτες του νησιού, μέλη της εν λόγω Χορωδίας, απέδωσαν με υποδειγματικό και καλλιτεχνικά άρτιο τρόπο βυζαντινούς ψαλμούς και δημοτικά τραγούδια, αναδεικνύοντας τη μελοποιητική συγγένειά τους. Τον συγκεκριμένο Χορό των καλλίφωνων Ιεροψαλτών συγκρότησαν οι: πατήρ Κων. Μηλιώτης, πατήρ Χρ. Κωστάκης, πατήρ Κων Αμυρσώνης, Στ. Βούβουνας, Ευαγγ. Σπυριδώνης, Χρ. Λάνδρος, Στ. Μητσός Στ. Βαποράκης,, Χρ. Αρμενάκης, Στ. Γεωργίου, Θ. Σαρρηγιάννης,, Ι Ζαφείρης, Κ. Σκούτας, Μιχ. Παπαδημητρίου, Ελ. Παπαδημητρίου, Εμμ. Κακαντώνης, Εμμ. Σάββας, Σπ. Ζώης, Παν. Γιαλούρης, Ελ. Βασιλειάδης, Σπ. Καλογήρου, Γ. Βαλής, Μαρ. Αριστείδου, Στ. Καρπαθίου, Π. Μαλαγάρης.[11]
Στο έβδομο αφιέρωμα ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η μουσική εκδήλωση η οποία πραγματοποιήθηκε στο Καρλόβασι της Σάμου τον Απρίλιο του 1990 στο πλαίσιο επιστημονικού συνεδρίου για τον Σάμιο ποιητή και αγωνιστή της σαμιακής επανάστασης του 1821, Γεώργιο Κλεάνθη.[12] Σε αυτή την εκδήλωση, χορωδία αποτελούμενη από τους Στέλιο Βαποράκη, Νίκο Δημητρέλια, Γιάννη Ζαφείρη, Σταύρο Καρπαθίου, Κώστα Μαυρίκη, Σταμάτη Μαυρίκη, Σίμο Μιχαλάκη, Τάκη Ξανθό, Γιώργο Παριανό, Κώστα Σιταρόπουλο και τον Μανόλη Χατζηχρήστο, υπό τη διεύθυνση του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου, απέδωσαν οχτώ τραγούδια του Σάμιου ποιητή, τα οποία για τις ανάγκες της εκδήλωσης είχε μελοποιήσει ο Πρωτοψάλτης και άριστος γνώστης της Βυζαντινής μουσικής, Νικόλαος Γιάννου.[13]
Στο δέκατο[14] και ενδέκατο[15] αφιέρωμα, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιεροψαλτική συνάντηση του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου με τον Αθανάσιο Πέττα στον Μητροπολιτικό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Καρλόβασι της Σάμου, τόσο κατά την εορτή του Δεκαπενταύγουστου του 1987, όσο και στην ίδια εορτή το 1991. Στο δέκατο τέταρτο αφιέρωμα[16] ξεχωρίζει, επίσης, η ψαλτική συνύπαρξη του Σάμιου πρωτοψάλτη με τον Αθανάσιο Πέττα στη Ζήρεια Κορινθίας, όπου είχε κληθεί να συμψάλλει με τον τελευταίο στην εορτή του Αγίου Νικολάου τον Δεκέμβριο του 1986, ενώ στο δέκατο όγδοο αφιέρωμα σημαντικές θεωρούνται τόσο η προβολή ηχητικού τεκμηρίου από τον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, όπου ο Κωνσταντίνος Γιαννούτσος συμψάλλει με τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη Χαρίλαο Ταλιαδώρο το 1971, όσο και η παρουσίαση της ψαλτικής συνύπαρξης του με τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη Γιώργο Δαρλάση, με τον οποίο συνέψαλε στον Ιερό Ναό Αγίου Βασιλείου Άργους, τον Αύγουστο του 1992.[17]
Στο τελευταίο αφιέρωμα μνήμης, ο Γιώργος Δαρλάσης επέλεξε να προβάλλει την εκδήλωση της τιμητικής βράβευσης του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου, από την Ιερά Μητρόπολη Σάμου, Ικαρίας, Φούρνων και Κορσεών.[18] Ο Μητροπολίτης Σάμου, Ικαρίας, Φούρνων και Κορσεών κ.κ Ευσέβιος αναγνώρισε έμπρακτα την πολύτιμη προσφορά του Σάμιου Πρωτοψάλτη, για περισσότερο από μισό αιώνα, στην τοπική Εκκλησία της ιδιαίτερης πατρίδας του και, μέσα σε κλίμα εύλογης συγκίνησης, αλλά και ανυπόκριτης χαράς, απένειμε σε αυτόν σύμφωνα με τα αναγραφόμενα σε ενυπόγραφο δίπλωμα «τον δίκαιον έπαινον της Τοπικής ημών κατά Σάμον, Ικαρίαν και Κορσεούς Εκκλησίας και την Ανωτέραν αυτής τιμητικήν διάκρισιν, ήτοι τον χρυσούν Σταυρόν μετά της ιεράς εικόνος του Παντοκράτορος Χριστού, μετά τούδε του ενυπογράφου και ενσφραγίστου περγαμηνού διπλώματος εις αγαθήν ανάμνησιν, εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης του πληρώματος της Εκκλησίας και ανθ΄ων υπέρ Αυτής εκοπίασεν ούτος».[19] Ουσιαστικές πληροφορίες για την ιεροψαλτική πορεία του Σάμιου Πρωτοψάλτη στη συγκεκριμένη εκδήλωση παρέθεσε ο εφημέριος του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου και επί σειρά ετών συνεργάτης του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου, Πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντίνος Μηλιώτης. Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο Φιλόλογος και Διευθυντής της Σχολής Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής Σάμου, Γεώργιος Αγγελινάρας, ο οποίος με την ομιλία του τεκμηρίωσε την πολυετή πνευματική σχέση των δύο ανδρών, η οποία ξεκίνησε το 1962, όταν ο νεαρός, τότε, χαρισματικός φιλόλογος Αγγελινάρας διορίζεται στο Γυμνάσιο Μαραθοκάμπου και συναντά τον δεκατετράχρονο, γεμάτο δίψα για μάθηση, μαθητή, Κωνσταντίνο Γιαννούτσο. Η συγκεκριμένη, πολύτιμη για τους δύο άνδρες, πνευματική σχέση ζωής, η οποία προσδιοριζόταν, κυρίως, από φιλολογικές και ιεροψαλτικές συζητήσεις, διατηρήθηκε, μέχρι το τέλος, αλώβητη, ειλικρινής, ουσιαστική και καρποφόρα.
Στους τίτλους τέλους του τελευταίου αφιερώματος ο Γιώργος Δαρλάσης εκφράζει τις ευχαριστίες του απέναντι σε εκείνους οι οποίοι συντέλεσαν στη δημιουργία των αφιερωμάτων. Ειδικότερα, ευχαριστεί τον φιλόλογο Θεόδωρο Σαρρηγιάννη, τον Καθηγητή Μουσικής και Ιεροψάλτη Ιωάννη Δουκέλλη, τους Ιεροψάλτες και μαθητές του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου, Ζήση Τσιάτσικα, Νικόλαο Καρπαθίου, Γρηγόριο Ξυνό, Θεόδωρο Σουρρή, Σταύρο Καρπαθίου, Μαθιό Αντωνακάκη και Χρήστο Μηλιώτη, οι οποίοι, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γιώργος Δαρλάσης, «συνέβαλλαν τα μέγιστα με την παραχώρηση μέρους από το φωτογραφικό και οπτικοακουστικό τους υλικό, προκειμένου να συμπληρωθεί το μεγάλο αυτό αφιέρωμα αποτελούμενο από εικοσιένα συνεχόμενα μέρη συνολικής διάρκειας 1509΄ λεπτών».
Συμπερασματικά, τα Αφιερώματα Μνήμης του Γεώργιου Δαρλάση για τον Σάμιο Πρωτοψάλτη Κωνσταντίνο Γιαννούτσου αποτελούν πολύτιμο αρχειακό υλικό για την ιεροψαλτική πορεία του τελευταίου από τη δεκαετία του 1960 μέχρι και τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα. Παράλληλα, ο Γεώργιος Δαρλάσης αποτύπωσε με τον πλέον εύστοχο τρόπο τη λατρεία του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου για τη βυζαντινή μουσική τέχνη και παράδοση, για την οποία εξάλλου ο τελευταίος αφιέρωσε ατελείωτες ώρες εμβριθούς μελέτης και τελειομανούς ερμηνευτικής απόδοσης. Η συγκεκριμένη του επιλογή, όπως εξάλλου και όλων των θεραπόντων της βυζαντινής μουσικής τέχνης, σε οικουμενικό επίπεδο, φαίνεται ότι δεν υπήρξε μάταιη. Σύμφωνα με τον Γιώργο Αγγελινάρα, «στην Αμερική, πολλοί Προτεστάντες, προσέρχονται στην Ορθοδοξία, γιατί, όπως λένε, θέλουν να συνδεθούν με την αρχαία Εκκλησία. Δυσαρεστούνται όμως από τη χρησιμοποίηση στις ιερές Ακολουθίες του αρμονίου, γιαυτό και καταφεύγουν στις ενορίες της δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Αντιοχείας, όπου οι ψάλτες ψάλλουν τα γνήσια και αυθεντικά βυζαντινά μελουργήματα, αυτά που προκαλούν την ιερή κατάνυξη και ενισχύουν την προσευχητική διάθεση του χριστεπώνυμου πληρώματος.».[20]
Κλείνοντας, θα ήθελα με τη σειρά μου να αποτίσω ένα ελάχιστο φόρο τιμής στον πατέρα μου, Κωνσταντίνο Γιαννούτσο, παραθέτοντας ένα μικρό απόσπασμα από τη συγκλονιστική περιγραφή της εξόδιου ακολουθίας του πρωτεργάτη της Εθνικής Αντίστασης στη Σάμο, Ιπποκράτη Ζαΐμη, ο οποίος υπήρξε μια εμβληματική πολιτική προσωπικότητα της σαμιακής ιστορίας. Την ευθύνη αυτής της περιγραφής με το χαρακτηριστικό δραματικό, βραχυπερίοδο λόγο, φέρει ο Σάμιος λογοτέχνης Κώστας Καλατζής, ο οποίος ήδη από το φθινόπωρο του 1992, με το αλάνθαστο αισθητικό του κριτήριο, είχε τοποθετήσει τον πρωτοψάλτη Κωνσταντίνο Γιαννούτσο σε περίοπτη θέση στην ιστορία της σαμιακής ψαλτικής τέχνης. Αναφέρει λοιπόν ο Κώστας Καλατζής:
«Στις 3 Οκτωβρίου βρισκόμουνα στη Σάμο. Απόγευμα και περνούσα τυχαία με το αυτοκίνητο από το δρόμο της Ηλεκτρικής, στο Καρλόβασι. Όξω από το σπίτι του Ιπποκράτη Ζαΐμη, είδα κόσμο. Στεφάνια, παπάδες. Ο Ιπποκράτης Ζαΐμης είχε ξεκινήσει για το τελευταίο του ταξίδι. Ακολούθησα το ξόδι. Στην εκκλησιά οι μορφές θλιμμένες. Άντρες, γυναίκες με πρόσωπα σκαμμένα. Οι νέοι ελάχιστοι. Δεν θυμούνται οι νέοι. Η νεκρώσιμη ακολουθία έκανε βαριούς ποιητικούς κύκλους, μέσα στη μεγάλη εκκλησιά. Ο Ιπποκράτης στη μέση, απών. Όντως, φοβερώτατον το του θανάτου μυστήριον. […] Η εξαίσια φωνή του πρωτοψάλτη Γιαννούτσου έλιωνε τις ψυχές: … ένθα ουκ έστιν πόνος, ου λύπη, ου στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος.» [21]
Στην ιερή μνήμη του πατέρα μας,
Μανόλης Κ. Γιαννούτσος
Δρ. Ιστορίας
[1] Για ένα πλήρες βιογραφικό του Γιώργου Δαρλάση βλ. Σύλλογος Ιεροψαλτών Θεσσαλονίκης «Λυκούργος Πετρίδης», 2019. Γεώργιος Δαρλάσης: Πρόεδρος Συλλόγου Ιεροψαλτών Αργολίδας Ναύπλιο [Facebook] 23 Απριλίου. Διαθέσιμο στο:https://www.facebook.com/permalink.php? storyfbid=370084037049100&id=366577087399795.[Τελευταία πρόσβαση:16/06/2020].
[2] Γιώργος Δαρλάσης. Κανάλι You Tube. Διαθέσιμο στο:https://www.youtube.com/channel/UCBUdqCcOnhr3Y5la8czFOqg.>
[3] Το συνολικό αρχείο, το οποίο κατά κύριο λόγο συγκροτείται από εκτελέσεις ύμνων βυζαντινής μουσικής, τόσο του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου όσο και των δασκάλων του, αλλά και άλλων σημαντικών Πρωτοψαλτών από τη δεκαετία του 1960 μέχρι και το 2019, φυλάσσεται από την οικογένειά του εκλιπόντος και διατίθεται για μελέτη σε όσους μελετητές της βυζαντινής μουσικής εκδηλώσουν ενδιαφέρον. Επίσης, στο συγκεκριμένο αρχείο ο μελετητής έχει τη δυνατότητα να εντοπίσει δυσεύρετα, πλέον, μουσικολογικά βιβλία βυζαντινής υμνογραφίας.
[4] Ενδεικτικά αναφέρουμε φωτογραφίες του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου με τους Άρχοντες πρωτοψάλτες Ματθαίο Ανδρέου, Γεώργιο Αγγελινάρα, Αθανάσιο Πέττα, Χαρίλαο Ταλιαδώρο, Θεόδωρο Βασιλείου, Ματθαίο Τσαμκιράνη, Γεώργιο Δαρλάση, Φώτη Γιαννακάκη, Δάνο Καραμπάση, με τον συνεργάτη του πρωτοπρεσβύτερο, εφημέριο του Μητροπολιτικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Κωνσταντίνο Μηλιώτη, με τους μαθητές του στην ψαλτική τέχνη, Σταύρο Καρπαθίου, Μαθιό Αντωνακάκη, Χρήστο Μηλιώτη, Ζήση Τσιάτσικα, Θεόδωρο Σουρρή, Νικόλαο Τσαρουχά, Νικόλαο Καρπαθίου, με τη μαθήτρια στη ψαλτική τέχνη Φυλλιώ Καπιολδάση, με τους πρωτοψάλτες Χρίστο Λάνδρο, Σταύρο Βούβουνα, Χαράλαμπο Κοτζαμάνη, Δημήτρη Κεχαγιά, Κυριάκο Χαρδαβέλλα, Γιάννη Ζαχαρίου, Χρήστο Αρμενάκη, Στέλιο Βαποράκη, αλλά και με πολλούς άλλους ιεροψάλτες από διάφορα μέρη της Ελλάδας.
[5] Εφ. Σαμιακόν Βήμα, Αρ. φύλλου 4164, 16 Ιανουαρίου 2019.
[6] Εφ. Σαμιακόν Βήμα, Αρ. φύλλου 4164, 16 Ιανουαρίου 2019
[7] Εφ. Σαμιακόν Βήμα, Αρ. φύλλου 4165, 2 Φεβρουαρίου 2019.
[8] Εφ. Σαμιακόν Βήμα, Αρ. φύλλου 4170, 9 Μαρτίου 2019. Η πρώτη δημόσια αναφορά για την εκδημία του Κωνσταντίνου Γιαννούτσου έγινε την ημέρα του θανάτου του, στις 13 Ιανουαρίου του 2019 από την ηλεκτρονική σαμιακή εφημερίδα www.samos.24gr του δημοσιογράφου Γιώργου Τσαλαπατάνη, ο οποίος παρουσίασε από την ηλεκτρονική στήλη του τη δημόσια έκφραση πένθους του Βουλευτή του νομού Σάμου και Προέδρου των Μορφωτικών υποθέσεων της Βουλής, Καθηγητή της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, Δημήτρη Σεβαστάκη, ο οποίος υπήρξε αγαπημένος μαθητής του εκλιπόντος κατά τη δεκαετία του 1970 στο Λύκειο Καρλοβάσου, βλ. www. Samos24.gr, 13/01/2019.
[9] https://www.youtube.com/channel/UCBUdqCcOnhr3Y5la8czFOqg.> Αφιέρωμα Μνήμης εις Κωνσταντίνο Γιαννούτσο υπό Γ. Δαρλάση. Μέρος Α΄.
[10] https://www.youtube.com/channel/UCBUdqCcOnhr3Y5la8czFOqg.> Αφιέρωμα Μνήμης εις Κωνσταντίνο Γιαννούτσο υπό Γ. Δαρλάση. Μέρος Β΄.
[11] Καθοριστικό ρόλο στην πραγματοποίηση αυτής της εκδήλωσης διαδραμάτισε ο φιλόλογος και Πρωτοψάλτης Σταύρος Βούβουνας, ο οποίος τότε βρισκόταν στη Σάμο και προσέφερε τις υπηρεσίες του ως Προϊστάμενος της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Σάμου. Επίσης, εισηγητής ομιλητής στην εκδήλωση αυτή υπήρξε ο θεολόγος, Κων. Σκάλκος, ο οποίος ξεχώρισε, κατά τη γνώμη μου, με τον εξαίρετο, γλωσσικά, λόγο του. Όσον αφορά τη σειρά παράθεσης των ονομάτων των ιεροψαλτών στο κείμενο, αυτή στηρίχτηκε στην αντίστοιχη του πρωτότυπου προγράμματος.
[12] Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σάμου, Ο Γεώργιος Κλεάνθης και η εποχή του, Πρακτικά Συνεδρίου, Σάμος, 1991. Στο συγκεκριμένο συνέδριο ο Κωνσταντίνος Γιαννούτσος, εκτός από την ευθύνη της χορωδιακής απόδοσης των τραγουδιών του ποιητή Γιώργου Κλεάνθη, συμμετείχε και με εισήγησή του για το μουσικό έργο του ποιητή, βλ. Κώστας Γιαννούτσος, «Ο μουσικός Γεώργιος Κλεάνθης», στο ίδιο, σ. 93-98.
[13] https://www.youtube.com/channel/UCBUdqCcOnhr3Y5la8czFOqg.> Αφιέρωμα Μνήμης εις Κωνσταντίνο Γιαννούτσο υπό Γ. Δαρλάση. Μέρος Θ΄. Η καταγραφή των ονομάτων των μελών της χορωδίας έγινε με αλφαβητική σειρά, όπως ακριβώς παρουσιάστηκε και την ημέρα της εκδήλωσης. Τις απαγγελίες των μελοποιημένων ποιημάτων απέδωσε με ιδιαίτερη ευαισθησία η λογοτέχνης, Έλσα Χίου.
[14] https://www.youtube.com/channel/UCBUdqCcOnhr3Y5la8czFOqg.> Αφιέρωμα Μνήμης εις Κωνσταντίνο Γιαννούτσο υπό Γ. Δαρλάση. Μέρος Ι΄.
[15] https://www.youtube.com/channel/UCBUdqCcOnhr3Y5la8czFOqg.> Αφιέρωμα Μνήμης εις Κωνσταντίνο Γιαννούτσο υπό Γ. Δαρλάση. Μέρος ΙΑ΄.
[16] https://www.youtube.com/channel/UCBUdqCcOnhr3Y5la8czFOqg.> Αφιέρωμα Μνήμης εις Κωνσταντίνο Γιαννούτσο υπό Γ. Δαρλάση. Μέρος ΙΔ΄.
[17] https://www.youtube.com/channel/UCBUdqCcOnhr3Y5la8czFOqg.> Αφιέρωμα Μνήμης εις Κωνσταντίνο Γιαννούτσο υπό Γ. Δαρλάση. Μέρος ΙΗ΄. Το ίδιο έτος, το 1971, ο Κωνσταντίνος Γιαννούτσος, προφανώς σε κάποια εορταστική συνάντηση στο σπίτι του Χαρίλαου Ταλιαδώρου, συμμετείχε σε ηχογράφηση δημοτικών τραγουδιών. Το ηχητικό ντοκουμέντο βρίσκεται στο τέλος του Θ΄ μέρους αφιερώματος μνήμης.
[18] https://www.youtube.com/channel/UCBUdqCcOnhr3Y5la8czFOqg.> Αφιέρωμα Μνήμης εις Κωνσταντίνο Γιαννούτσο υπό Γ. Δαρλάση. Μέρος ΚΑ΄.
[19] Ελληνική Δημοκρατία, Ιερά Μητρόπολις Σάμου, Ικαρίας και Κορσεών, Αρχιερατικό Γράμμα, Εν Σάμω τη ιθ΄Ιουνίου, βιγ΄.
[20] Γεώργιος Κ. Αγγελινάρας, Φιλολογικά Γυμνάσματα, Απόπλους, Σάμος, 2020, σ. 87.
[21] Κώστας Καλατζής, «Ο θάνατος του Πάνου Ευελπίδη», στο: Απόπλους σαμιακών γραμμάτων και τεχνών περιήγηση, 70 χρόνια νοσταλγίας, τ. 9, Σάμος, Φθινόπωρο-Χειμώνας, 1992, σ. 16-18, σ. 18.
Από την έντυπη έκδοση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου