Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Λουκά, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στάλθηκε από τον Θεό προς την Παρθένο Μαριάμ (Μαρία) για να της ανακοινώσει ότι θα φέρει στον κόσμο τον Υιό του Θεού. Την περίοδο εκείνη, η Μαρία ζούσε στη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας και ήταν μνηστευμένη με τον ξυλουργό Ιωσήφ. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ εμφανίστηκε ξαφνικά μπροστά στη Μαρία και της απηύθυνε τον χαιρετισμό «Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου.»
Η νεαρή γυναίκα ήταν λογικό να πανικοβληθεί, αλλά ο Αρχάγγελος την καθησύχασε λέγοντας: «Μη φοβού Μαριάμ, εύρες γαρ χάριν παρά τω Θεώ. Και ιδού συλλήψη εν γαστρί και τέξη υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν».
Μόλις συνήλθε από την ταραχή η Μαρία, γεμάτη απορία ρώτησε τον αρχάγγελο πως θα συλλάβει, αφού δεν γνωρίζει τον άνδρα. Ο Γαβριήλ της αποκρίθηκε ότι το Άγιο Πνεύμα θα την καλύψει σαν σύννεφο και θα ενεργήσει αφανώς και μυστηριωδώς για την σύλληψη του Υιού του Θεού. Και για να γίνει πιστευτός επικαλέστηκε την θαυμαστή σύλληψη του Ιωάννου του Προδρόμου από την Ελισάβετ. Η Μαρία αφού πείστηκε από τα λόγια του Γαβριήλ ομολόγησε «Ιδού η δούλη Κυρίου, γενοιτό μοι κατά το ρήμα σου», οπότε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ απήλθε. Όλα τα παραπάνω περιέχονται στο απολυτίκιο του Ευαγγελισμού. «Σήμερον της Σωτηρίας ημών το κεφάλαιον -και του απ΄ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις- Ο υιός του Θεού υιός της Παρθένου γίνεται – και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται- Διό και ημείς σύν αυτώ την Θεοτόκο Βοήσωμεν- χαίρε κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου».
Η Παναγία μας είναι Θεοτόκος γιατί, δεν είναι κάποια που κάποτε κάποιον γέννησε, αλλά είναι αυτή η οποία γέννησε μέσα στην ιστορία και γεννά μυστικώς μέσα στην Εκκλησία τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν.
Είναι Κεχαριτωμένη, πλήρης δηλαδή χάριτος του Θεού. Δι αυτής εισήλθε η χάρις στον κόσμο και «παρήλθεν η σκιά του νόμου της χάριστος ελθούσης».
Είναι το Κατοικητήριο του Θεού που σημαίνει, ότι το πρόσωπό της φανερώνει την παρουσία του Θεού, αφού η ίδια τον φιλοξένησε στη μήτρα της και ο Κύριος την αγίασε. Υπάρχει για να δείχνει τις συνεταγμένες του Θεού, τον τόπο Του, την παρουσία Του, και όπως φαίνεται από την φωτισμένη υπόδειξή της στην Κανά της Γαλιλαίας «ό,τι αν λέγη υμίν ποιήσατε». Δείχνει λοιπόν την παρουσία του Θεού, εκφράζει το θέλημά Του και αποκαλύπτει το μυστήριό Του. Όλα αυτά δεν είναι προνόμια ή δώρα προς αυτήν και για τον εαυτό της, αλλά χαρίσματα που τα μοιράζεται με την Εκκλησία, δηλαδή τον κόσμο όλον, που της δόθηκαν για να τα δίνει.
Η Παναγία μας όμως είναι και πύλη. Αυτό σημαίνει ότι είναι πέρασμα προς τον ουρανό. Και ό πόθος κάθε πιστού είναι να γίνει ουράνιος άνθρωπος, «ημών το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει» και «τα άνω ζητούμεν, τα άνω φρονούμεν». Έτσι λοιπόν η πύλη δια της οποίας κανείς εισέρχεται σε αυτήν την ουράνια κατάσταση, στη βασιλεία του Θεού, είναι το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου. Το ηθικό πρότυπό της, η προσφυγή στην μητρική προστασία της, οι πρεσβείες της, η χάρι της, η μυστική σχέση μαζί της διευκολύνουν την ψυχή να εισέλθει στον χώρο του Θεού.
Αυτή η σχέση με το πρόσωπο της Θεοτόκου, εκφράζεται πληθωρικά, μέσα από τις τόσο δημοφιλείς στους ορθοδόξους ακολουθίες, των δύο Παρακλητικών Κανόνων την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου, καθώς και των Χαιρετισμών η του Ακαθίστου Ύμνου την Μεγάλη Τεσσαροκοστή. Οι Παρακλητικοί Κανόνες υπογραμμίζουν την μετοχή της Θεοτόκου στις καθημερινές ανάγκες της ζωής, ενώ οι Χαιρετισμοί αποτελούν δοξολογική προσευχή που μας βοηθάει να γίνουμε κοινωνοί της αιώνιας δόξας της. Οι Παρακλήσεις την φέρνουν κοντά μας, ενώ οι Χαιρετισμοί μας ανεβάζουν κοντά της.
Στους παρακλητικούς κανόνες εκφράζεται η αμεσότητα της σχέσης των πιστών με την Θεοτόκο και η βαθειά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης, η ανάγκη της προστασίας της σε περιστάσεις κινδύνων, θλίψεων, ασθενειών, αναγκών και συμφορών. Η παράδοση και η εμπειρία της Εκκλησίας επιβεβαιώνει την δύναμη των προσευχών και των πρεσβειών της, καθόσον «πολλά ισχύει δέησις Μητρός προς ευμένειαν Δεσπότου». Οι πρεσβείες της στηρίζουν τον αγώνα της σωτηρίας μας όσο ίσως τίποτα άλλο, γι’ αυτό και στις λειτουργίες μας επικαλούμαστε «ταις πρεσβείες της Θεοτόκου Σώτερ, σώσσον ημάς».
Με την ακολουθία των Χαιρετισμών, Ακάθιστος Ύμνος. Ομολογούμε το μυστήριο της εκ παρθένου γεννήσεως του Χριστού, που όμως ούτε να το κατανοήσουμε μπορούμε, ούτε να το περιγράψουμε, ούτε να το εξηγήσουμε «ιλιγγιά δε νούς άπας σού τον τόκον νοείν». Αυτό όμως, αντί να σκανδαλίζει την σκέψη, ταπεινώνει την καρδιά και γεννά θαυμασμό και ευγνωμοσύνη προς τον Κύριο για την σοφία, την αγάπη Του και την άκρα συγκατάβασή Του Με άλλα λόγια, ζώντας κανείς το μυστήριο της Υπεραγίας Παρθένου, ομολογεί το μυστήριο του Τριαδικού Θεού.
Εύχομαι σε όλο τον Χριστιανικό κόσμο, με αυτό το πνεύμα να υπάρχει ουσιαστική καρποφορία στις προσευχές και τις παρακλήσεις αυτών των ημερών και η Παναγία -που στο πρόσωπό της συναντάται η άκτιστη με την κτιστή φύση- και να μας λυτρώνει από τις ανάγκες, τις θλίψεις, τους πόνους, τις καθημερινές δυσκολίες, κυρίως όμως να αποτελεί για τον καθένα μας, αυτό το μυστικό πρότυπο της εν χάριτι και εν πνεύματι άλλης ζωής. Μην αρκεσθούμε στο να αποτελέσει για μας ένα ηθικό πρότυπο φυσικών αρετών, αλλά να φροντίσουμε να είναι μυστικό πρότυπο πνευματικών χαρισμάτων. Είθε.
Νίκος Σιτζίμης
Μόλις συνήλθε από την ταραχή η Μαρία, γεμάτη απορία ρώτησε τον αρχάγγελο πως θα συλλάβει, αφού δεν γνωρίζει τον άνδρα. Ο Γαβριήλ της αποκρίθηκε ότι το Άγιο Πνεύμα θα την καλύψει σαν σύννεφο και θα ενεργήσει αφανώς και μυστηριωδώς για την σύλληψη του Υιού του Θεού. Και για να γίνει πιστευτός επικαλέστηκε την θαυμαστή σύλληψη του Ιωάννου του Προδρόμου από την Ελισάβετ. Η Μαρία αφού πείστηκε από τα λόγια του Γαβριήλ ομολόγησε «Ιδού η δούλη Κυρίου, γενοιτό μοι κατά το ρήμα σου», οπότε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ απήλθε. Όλα τα παραπάνω περιέχονται στο απολυτίκιο του Ευαγγελισμού. «Σήμερον της Σωτηρίας ημών το κεφάλαιον -και του απ΄ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις- Ο υιός του Θεού υιός της Παρθένου γίνεται – και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται- Διό και ημείς σύν αυτώ την Θεοτόκο Βοήσωμεν- χαίρε κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου».
Η Παναγία μας είναι Θεοτόκος γιατί, δεν είναι κάποια που κάποτε κάποιον γέννησε, αλλά είναι αυτή η οποία γέννησε μέσα στην ιστορία και γεννά μυστικώς μέσα στην Εκκλησία τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν.
Είναι Κεχαριτωμένη, πλήρης δηλαδή χάριτος του Θεού. Δι αυτής εισήλθε η χάρις στον κόσμο και «παρήλθεν η σκιά του νόμου της χάριστος ελθούσης».
Είναι το Κατοικητήριο του Θεού που σημαίνει, ότι το πρόσωπό της φανερώνει την παρουσία του Θεού, αφού η ίδια τον φιλοξένησε στη μήτρα της και ο Κύριος την αγίασε. Υπάρχει για να δείχνει τις συνεταγμένες του Θεού, τον τόπο Του, την παρουσία Του, και όπως φαίνεται από την φωτισμένη υπόδειξή της στην Κανά της Γαλιλαίας «ό,τι αν λέγη υμίν ποιήσατε». Δείχνει λοιπόν την παρουσία του Θεού, εκφράζει το θέλημά Του και αποκαλύπτει το μυστήριό Του. Όλα αυτά δεν είναι προνόμια ή δώρα προς αυτήν και για τον εαυτό της, αλλά χαρίσματα που τα μοιράζεται με την Εκκλησία, δηλαδή τον κόσμο όλον, που της δόθηκαν για να τα δίνει.
Η Παναγία μας όμως είναι και πύλη. Αυτό σημαίνει ότι είναι πέρασμα προς τον ουρανό. Και ό πόθος κάθε πιστού είναι να γίνει ουράνιος άνθρωπος, «ημών το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει» και «τα άνω ζητούμεν, τα άνω φρονούμεν». Έτσι λοιπόν η πύλη δια της οποίας κανείς εισέρχεται σε αυτήν την ουράνια κατάσταση, στη βασιλεία του Θεού, είναι το πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου. Το ηθικό πρότυπό της, η προσφυγή στην μητρική προστασία της, οι πρεσβείες της, η χάρι της, η μυστική σχέση μαζί της διευκολύνουν την ψυχή να εισέλθει στον χώρο του Θεού.
Αυτή η σχέση με το πρόσωπο της Θεοτόκου, εκφράζεται πληθωρικά, μέσα από τις τόσο δημοφιλείς στους ορθοδόξους ακολουθίες, των δύο Παρακλητικών Κανόνων την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου, καθώς και των Χαιρετισμών η του Ακαθίστου Ύμνου την Μεγάλη Τεσσαροκοστή. Οι Παρακλητικοί Κανόνες υπογραμμίζουν την μετοχή της Θεοτόκου στις καθημερινές ανάγκες της ζωής, ενώ οι Χαιρετισμοί αποτελούν δοξολογική προσευχή που μας βοηθάει να γίνουμε κοινωνοί της αιώνιας δόξας της. Οι Παρακλήσεις την φέρνουν κοντά μας, ενώ οι Χαιρετισμοί μας ανεβάζουν κοντά της.
Στους παρακλητικούς κανόνες εκφράζεται η αμεσότητα της σχέσης των πιστών με την Θεοτόκο και η βαθειά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης, η ανάγκη της προστασίας της σε περιστάσεις κινδύνων, θλίψεων, ασθενειών, αναγκών και συμφορών. Η παράδοση και η εμπειρία της Εκκλησίας επιβεβαιώνει την δύναμη των προσευχών και των πρεσβειών της, καθόσον «πολλά ισχύει δέησις Μητρός προς ευμένειαν Δεσπότου». Οι πρεσβείες της στηρίζουν τον αγώνα της σωτηρίας μας όσο ίσως τίποτα άλλο, γι’ αυτό και στις λειτουργίες μας επικαλούμαστε «ταις πρεσβείες της Θεοτόκου Σώτερ, σώσσον ημάς».
Με την ακολουθία των Χαιρετισμών, Ακάθιστος Ύμνος. Ομολογούμε το μυστήριο της εκ παρθένου γεννήσεως του Χριστού, που όμως ούτε να το κατανοήσουμε μπορούμε, ούτε να το περιγράψουμε, ούτε να το εξηγήσουμε «ιλιγγιά δε νούς άπας σού τον τόκον νοείν». Αυτό όμως, αντί να σκανδαλίζει την σκέψη, ταπεινώνει την καρδιά και γεννά θαυμασμό και ευγνωμοσύνη προς τον Κύριο για την σοφία, την αγάπη Του και την άκρα συγκατάβασή Του Με άλλα λόγια, ζώντας κανείς το μυστήριο της Υπεραγίας Παρθένου, ομολογεί το μυστήριο του Τριαδικού Θεού.
Εύχομαι σε όλο τον Χριστιανικό κόσμο, με αυτό το πνεύμα να υπάρχει ουσιαστική καρποφορία στις προσευχές και τις παρακλήσεις αυτών των ημερών και η Παναγία -που στο πρόσωπό της συναντάται η άκτιστη με την κτιστή φύση- και να μας λυτρώνει από τις ανάγκες, τις θλίψεις, τους πόνους, τις καθημερινές δυσκολίες, κυρίως όμως να αποτελεί για τον καθένα μας, αυτό το μυστικό πρότυπο της εν χάριτι και εν πνεύματι άλλης ζωής. Μην αρκεσθούμε στο να αποτελέσει για μας ένα ηθικό πρότυπο φυσικών αρετών, αλλά να φροντίσουμε να είναι μυστικό πρότυπο πνευματικών χαρισμάτων. Είθε.
Νίκος Σιτζίμης
Από την έντυπη έκδοση του «Σαμιακού Βήματος»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου